کودکان با فکر کردن به مدرسه نباید ترس یا احساس ناخوشایندی داشته باشند ،مسلماً هر روز مدرسه خوشایند نیست چون یاد گرفتن با انجام تکالیف ارتباط دارد ، با اینهمه نباید دانش آموز احساس ناراحتی و ترس کند ، زیرا در صورت ادامه این حالت تمام خوشی های دوران مدرسه از بین خواهد رفت . البته همیشه ترس چیز منفی نیست .

متخصص تعلیم وتربیت خانم Anette Mueller-Bungrt معتقد است که هر نگرانی و هیجان بد نیست مسلم است که دانش آموزان معمولاً در ابتدای سال یا در مدرسه جدید یا کلاس بالاتر یک مقداری هیجان زده و نگران هستند که کاملاً عادی است و آنها باید یاد بگیرند با این ترس و نگرانی کنار بیایند . اما ترس ناسالم ترسی است که مثلاً فرزند شما ناگهانی احساس بیماری کند یا نقش یک بیمار را بازی کند و از درد شکایت کند تا شما به او اجازه دهید که به مدرسه نرود ،در این حالت بهتر است که این مسئله را جدی بگیرید . معمولاً این رفتار از دانش آموزان دبستانی سر می زند ، آنها وقتی که می دانند باید خانه و والدین را حتی برای مدت محدودی ترک کنند احساس ترس فلج کننده ای سراغشان می آید ، چگونگی برخورد با ترس کودکان برای والدین خیلی سخت است ، اما آنها می توانند به کمک یک مشاور ورزیده این مشکل را حل کنند.

ترس بدون دلیل از مدرسه معمولاً در مرحله پیش دبستان و سال اول دبستان پیش می آید و بدین صورت است که درست قبل از ساعت مدرسه یکدفعه کودک شکایت از سر درد – گلو درد یا دل درد می کند و اکثراً روز بعد هم با بر خواستن از رختخواب دو باره شکایت از درد را آغاز می کند . عدم علاقه به مدرسه رفتن معمولاً وقتی آغاز می شود که کودک به دلایلی مدتی در خانه بوده ، این حالت معمولاً بعد از تعطیلات ،بعد از یک بیماری کوتاه یا بعد از یک اتفاق ناگوار در خانواده مثل فوت یکی از نزدیکان یا عوض کردن مدرسه یا اسباب کشی به محلی دیگر پیش می آید .

علائم زیر فرم بیماری است که اغلب کودکانی که از مدرسه می ترسند نشان می دهند .

این کودکان وقتی در یک اطاق تنها هستند احساس عدم امنیت می کنند و ضمناًً خیلی به والدین وابسته هستند، آنها دائماً در خانه بدنبال مامان یا بابا می دوند. این نوع ترس را کودکانی دارند که فکر می کند پدر یا مادرشان قصد ترک آنها را دارند ، آنها حتی حاضر نیستند در تخت خودشان بخوابند و معمولاً از حیوانات بزرگ – دزد و تاریکی می ترسند . این کودکان باید حتماً مورد معالجه قرار گیرند در غیر این صورت ادامه این شرایط عواقب ناخوشایندی برای آنها خواهد داشت ، زیرا وقتی کودکی مرتب به مدرسه نرود و از کلاس و هم کلاسی ها دور باشد مطمئاً در آینده مشکلات درسی و اجتماعی پیدا خواهد کرد . اگر بوسیله مشاور یا روانشناس علل ترس کودک روشن شود او مجدداً جرات پیدا می کند که به مدرسه برود و در اجتماع حضور یابد .

اگر دانش آموز بزرگتر و نوجوان بی دلیل از مدرسه ترس داشته باشد و با نگرانی خانه و والدینش را ترک کند ، این یک بیماری واقعی است که البته باید زیر نظر یک متخصص روانشناسی معالجه شود . والدین نباید این مشکل را نادیده بگیرند و تصور کنند که این ترس خود بخود از بین می رود .

در کنار این فرم از بیماری یعنی ترس بی دلیل از مدرسه ، ترس با دلیل هم وجود دارد که آن بعلت عدم موفقیت در سال قبل یا امتحان قبلی بوجود می آید یا در اثر انتظارات بالای والدین برای دریافت نمرات بهتر است ، بنابراین خیلی مهم است که والدین به رفتار فرزندشان بیشتر توجه کنند ، زیرا دانش آموزی که تحت فشار زیاد است رفتار خشونت آمیزی پیدا می کند و تمرکز حواس ندارد و اغلب دچار بد خوابی و بی خوابی است، بنظر خانم مولر همان اندازه که انتظارات بالا باعث اختلال رفتاری می شود ، انتظارات پائین والدین هم دانش آموز را دچار شک و تردید در توانایی های خودش می کند .

اگر فرزند شمایکدفعه شروع به بهانه گرفتن می کند و دائم راهی برای نرفتن به مدرسه می جوید و شکایت از سر درد- گلودرد- یا دل درد می کند ، والدین عزیز شما باید خیلی دقت کنید و به آرامی در پی یافت علت این تغییر رفتار باشید و بهتر اینستکه صادقانه از او سئوال کنید که مثلاً در مدرسه چه می گذرد ؟ او چه احساسی در مدرسه دارد ؟ آیا با همکلاسی یا دوستش بگو مگو داشته ؟ وضعیت او با معلمین چطور است ؟ البته معمولاً نوجوانان مایل نیستند در مورد این مسائل صحبت کنند و ادعا می کنند که همه چیز مرتب و میزان است زیرا آنها خجالت می کشند که بگویند می ترسند و شاید هم از طرف یکی از همکلاسی های زورگو تحت فشار قرار گرفته اند . در این حالت والدین نباید موضوع را رها کنند بلکه باید آنرا پی گیری کنند و با والدین دیگر صحبت ومشورت کنند وببینند که آیا بچه های دیگران هم این مشکل را دارند؟ یا با معلم کلاس در میان بگذارند و حتی می شود با هم کلاسی بچه ها صحبت کرد . اگر والدین مشکلی را یافتند که به مدرسه و سایر شاگردان هم مربوط می شود نباید سکوت کنند ، زیرا سکوت کردن و نادیده گرفتن ،مشکل را از بین نمی برد بلکه آنرا بزرگتر می کند . البته بیشتر مدارس مشاورینی دارند که بدنبال حل مشکلات دانش آموزان می باشند ، بنابراین بهتر است که والدین در مرحله اول مشکل را با این افراد در میان بگذارند. کلاً والدین باید خیلی هوشیار باشند و با شناختی که از فرزندشان دارند بخوبی متوجه خواهند شد که او مشکل دارد یا هم چیز مرتب است .

تفاوت ترس از مدرسه در دختران و پسران

در این قسمت تفاوت ترس در دختران و پسران دبیرستانی بر رسی شده . طبق تحقیقات علمی مسائل زیر مورد بر رسی قرار گرفته .

1- فشار روانی ناشی از انتظارات زیاد والدین

2- تنبه

3- شرایط اجتماعی و خانوادگی

ترس چیزی است که همه موجودات زنده را همراهی می کند و در حقیقت احساس ترس یک خاصیت محافظتی دارد و باعث هوشیاری موجود زنده می شود و به او جرات وقدرت فرار از خطر را می دهد . اما وقتی دانش آموزی از مدرسه بترسد در شرایطی است که به او اجازه فرار داده نمی شود ، یعنی در حقیقت او راه حلی برای این مشکل نمی بیند غیر از اینکه غایب شود .

دلایل ترس از مدرسه

اینجا چهار دلیل متفاوت ترس و علل بوجود آورنده آن ذکر می شود .

1- جامعه : از دید جامعه مصرفی امروز ارزش هر انسانی به اندازه قدرت تولید و موفقیت او است. وقتی یک دانش آموز نتواند انتظارات جامعه را پاسخ دهد این نگرانی وترس را دارد که برای او ارزش کمتری قائل شوند.

2- خانواده : خانواده نقش بزرگی در زندگی کودکان دارد متاسفانه بسیاری از والدین محبتشان با توجه به میزان موفقیت فرزندشان در مدرسه می باشد یعنی وقتی فرزندشان را تشویق می کنند و مورد محبت قرار می دهند که او در مدرسه موفق باشد ، به همین دلیل کودک خودش را تحت فشار احساس می کند او همیشه نگران از دست دادن عشق ومحبت والدینش است . این ترس و نگرانی مانع از رشد و گسترش اعتماد بنفس کودک و نو جوان می شود . تنها عشق و محبت بی دریغ و بی قید شرط والدین است که موجب رشد وگسترش صحیح اعتماد بنفس فرزندان می شود .

3- شخصیت فردی کودک : هر کودکی دارای شخصیتی خاصی است ، بنابراین نباید صفات انفرادی او را نادیده گرفت . بعضی از کودکان حساس تر از سایرین هستند و با کوچکترین حرف یا کنایه مدتها در خودشان فرو می روند .بهمین دلیل والدین باید به هنگام حرف زدن خیلی دقت کنند و هرگز فرزندان را باهم مقایسه نکنند زیرا با اینکه آنها خواهرو برادر هستند ولی هر کدام شخصیت متفاوتی دارند بنابراین مقایسه آنها غیراز تضعیف روحیه و ایجاد کینه و حسادت بین فرزندان نتیجه ای نخواهد داشت . حتی معلمین هم نباید دانش آموزان را با هم مقایسه کنند زیرا هر کدام شخصیت و استعداد های متفاوتی دارند، مقایسه آنها با یکدیگرباعث ایجاد نفاق و دودستگی بین همکلاسی ها می شود و جو کلاس را برای یاد گیری نا مناسب می سازد . رقابت خوب و مثبت است به شرطی که خود دانش آموز تمایل نشان دهد و برای رسیدن به دیگران تلاش و کوشش بیشتر بکند نه برای اینکه معلم او را مقایسه یا تحقیر کرده است .

4- مدرسه : شرایط مدرسه می تواند در ایجاد ترس در دانش آموز موثر باشد . در این مورد نباید معلمین – محیط مدرسه و نحوه امتحانات و تنبه را نادیده گرفت ، زیرا همه این فاکتور ها می توانند در دانش آموز ایجاد ترس و نگرانی کنند . این مشکلی است که مسئولان مدارس باید به آن توجه کنند و نقاط ضعف سیستم را بیابند و بر طرف کنند .

نتیجه تحقیقات

تفاوت ترس دخترا ن و پسران نتیجه یک تفکر عامی است . تحقیقات علمی این تفکر عامیانه را تائید نمی کند ، اما این نظریه ثابت شده که دختران راحت تر اعتراف به ترس می کنند در حالیکه پسران اعتراف به ترس را یک نقطه ضعف می دانند .

روانشناسان و متخصصین تعلیم و تربیت معتقدند که ترس از مدرسه مشکل مهمی است که باید هر چه زود تر مورد بر رسی قرار گیرد و علل آن هر چه هست پیدا شود ،البته باید شرایطی در خانه و مدرسه وجود داشته باشد که دانش آموز بدون نگرانی بتواند مشکل خودش را روشن بیان کند و آنرا با والدین ،معلم ویا مشاور مدرسه در میان بگذارد، مسلماً با کمک و راهنمایی آنها می تواند از دوران تحصیلی خود لذت ببرد .

نکته مهم اینستکه والدین باید برای فرزندشان روشن کنند که مدرسه خیلی مهم است ولی این دوران فقط قسمتی از بقیه زندگی است که همه توانایی ها را آموزش نمی دهد . هدف از آموزش باید این باشد که انسان توانایی زندگی کردن را بیاموزد و همان اندازه که داشتن یک مدرک تحصیلی مهم است داشتن یک شخصیت انسانی خوب هم اهمیت دارد .